Ses veren her cisim titreşir. Zaten ses de bu titreşimler sonucu meydana gelir. Bir zil çaldığı vakit, bir çubukla herhangi bir ****le vurduğumuz zaman titreşimler olur. Başka türlü söyleyecek olursak,bir zilin çalması, bir kolun ****l çanağa vurması sonucu ****l çanağın titreşimler yapmasıdır. Titreşen ****l, çevredeki havayı ileri-geri iter. İtilen hava,daha öndeki havaya aynı şeyi uygular. Böylece, ****l çanağın titreşimleri hava ortamında kulağımıza kadar ulaşır.
Bir sesin perdesi, ortam havanın ne kadar çabuk titreştiğini belirler. Saniyedeki titreşim sayısı "frekans" diye tanımlanır. Bu durumda, bir sesin yüksekliği, o sesin dalgasının frekansına bağlıdır. Frekansları belirtilmiş olan seslere "nota" denir. Bir sesin titreşim frekansı alçak olduğu oranda, nota da alçaktır. Frekansı yüksekse nota da yüksek olur. İnsan kulağı bazı sesleri işitemez. Çünkü bunların notaları insan kulağının alamayacağı kadar alçak, bazıları da fazlasıyla yüksektir.
Her cismin tabii bir frekansı vardır. Yani bir cismin serbestçe titreşmesine meydan verilirse, saniyede belirli sayıda titreşim yapar. Bu titreşim her saniye için aynıdır. Bir cisme düzgün aralıklarla kuvvet uygulanarak, hemen her tarzda titreşmesini sağlayabiliriz. Buna "zorlu titreşim" adı verilir. Ancak burada titreşimlerin genliği (şiddeti) küçük olur.
Uygulanan kuvvetin frekansı cismin tabii frekansına eşit olduğu vakit,titreşimin büyüklüğünün çok yüksek oranda artması "rezonans" diye tanımlanır. Sözgelimi bir asma köprüyü ele alalım. Bu köprü, büyüklüğü, yapı yöntemi, yapımında kullanılan malzeme gibi faktörlerle bağlı olarak tabii bir frekansa sahiptir. Dolayısıyla, kalabalık bir askeri birlik böyle bir köprüden geçerken "serbest adım" komutu verilir. Aksi taktirde,düzenli, sert askeri yürüyüş adımlarının, köprünün tabii frekansına eşit olması ve tehlikeli ölçüde bir titreşim doğması ihtimali vardır. Gene bunun gibi, şiddetli rüzgarlar bir asma köprünün tabii frekansına eşit bir düzende çarptıkları zaman, köprünün parçalanması tehlikesi sözkonusudur. Çok tınlayan, sese karşı duyarlı yapıda şarap bardaklarının, yüksek notalarda şarkıların etkisiyle parçalandıkları bilinir.
Müzik aletleri,her gerilmiş telin,her ses borusunun,özel, kendine has tabii bir titreşim frekansına sahip olması ilkesinden yararlanarak yapılır. Bunlarda her gerilmiş tel, her ses borusu harekete getirildiği vakit, çevresindeki havaya kendi frekansında titreşimler yapar.
Kısaca "ardarda gelen titreşim hareketlerinin birbirini etkilemesi olayı" diye tanımlayabileceğimiz rezonans,görüldüğü gibi ses ve müzik bakımından büyük bir önem taşımaktadır.
C.tesi Şub. 21, 2009 4:54 pm